Archive for the ‘ Kulturë ’ Category

Saint Prizren


Prizreni i Shenjtë

Saint Prizren

Kishte kaluar kohë që nuk flitej shumë për të.

Qyteti shqiptar më në zë dikur, kishte humbur shkëlqimin e tij. I përshkruar si njëri ndër qytetet më atraktivë të regjionit për identitetin e tij socio-kulturor e historik, Prizreni si pak qytete të këtij kalibri, shumë herë përjetoi ngritjet dhe rëniet e tij.

Edhe pse vazhdimisht i banuar nga etni e struktura të ndryshme shoqërore, kjo gjë, më shumë se të mira i ka sjellë kokëçarje. Kultura lokale e ndikuar dhunshëm nga kulturat pushtuese gjatë shekujve, është shtresëzuar dhe transformuar deri në kufijtë e shpërfytyrimit. Jeta e varfër kulturore e eklipsuar nga trashëgimia e pasur religjioze, e bënë qytetin të identifikohet për shumë kohë vetëm me xhamitë, kishat dhe izolimin social konzervativ.

Ndërkaq në kohët moderne u shënua një zhvillim më domethënës në artin prizrenas. Nën sistemin jugosllav përkundër mbështetjes së vogël institucionale, krijimtaria artistike filloi të konsolidohet dhe të jetë përfaqësuese e denjë e kulturës shqiptare në ish Jugosllavi. Emra të njohur, jo vetëm nga bota e artit, por shkencës e politikës dolën pikërisht nga ky qytet.

Vitet e nëntëdhjeta ishin shkatërruese dhe si çdo qyteti tjetër të Kosovës, edhe Prizrenit i hoqën mundësinë për tranzicion normal kulturor e artistik. Nuk mund të thuhet shumë as për vitet e pasluftës, prej kur Prishtina dominoi në organizimet e festivaleve të filmit e teatrit. Mungesa e besimit, fondeve si dhe zhvendosja e krijuesve drejt Prishtinës lanë qytetin të mjaftohet vetëm me bukurinë, tregtinë e trashëgiminë e shenjtë fetare. Elemente këto, të rëndësishme, por jo të mjaftueshme për ta kompletuar profilin e merituar të qytetit. Të një profili aktual, dinamik dhe përmbajtjesor.

Dhe nëse i besojmë thënies se “gjërat e mira vijnë ngadalë”, atëherë, kjo po që do të vlente pikërisht për Prizrenin. Organizimi i përvitshëm dhe rritja konstante e festivalit të filmit dokumentar po i jep fund periudhës së athtë artistike të qytetit. Nuri kulturor i Prizrenit, ngadalë por sigurt po riinkarnohet. Dokufest, një gjetje kaq origjinale, po katalizon në mënyrë të përshpejtuar pozicionimin e qytetit në hartën kulturore ballkanike e evropiane.

Tashmë, në jubileun e edicionit të 10-të, festivali ka siguruar kredencialet artistike dhe komerciale të tij e të vetë qytetit. Ekonomia e vogël, gastronomia dhe zejtaria prizrenase po bëhen gjithnjë e më vibrante. Dokufesti, si asnjë festival tjetër shqiptar bën që vendi ynë të përshkruhet nëpër reportazhe e guida jo vetëm për të kaluarën e vrazhdë, por edhe për vlerat kulturore e artistike, të cilat pa dyshim e përplotësojnë peizazhin e vërtetë të saj.

Kështu, Prizreni i korrik-gushtit përvëlues po magjeps gjithnjë e më shumë banorët e tij, vizitorët e huaj, artdashësit. Njerëzit nga të gjitha ecejaket e jetës.

Me historinë e pasur, arkitekturën dhe ringjalljen kulturore, shqiptarëve, në kuptimin e plotë të fjalës po u rikthehet qyteti i tyre i shenjtë.

Saint Prizreni!

Ein Schock! Ardian ist Raus!


Edita Abdieski & Ardian Bujupi

Ein Schock! Ardian ist raus! (Shokuese! Ardiani jashtë!)
Kështu shkroi Ardian Bujupi në statusin e tij në Facebook, disa minuta pas eliminimit nga gjysmëfinalja e shout gjerman të talenteve të muzikës, DSDS. Vërtet e papritur, sidomos tani në fund të garës kur diferenca ishte bërë, pikërisht kur kualiteti i vokalit dhe performancave të Ardian Bujupit ishin bukur më të dallueshme nga ato të konkurrentëve të tjerë.

Si të ndodhte ndryshe?! Të gjitha shou-programet që kërkojnë talente të reja, kudo në botë, vazhdimisht janë nën llupën e kritikave të opinionit të gjerë, sepse në mos zakonisht, shumë shpesh ndodh që më të mirët të s’kualifikohen pak para se të prekin ëndrrën e tyre të madhe. Fitoren. Nënshkrimin e kontratës.

As DSDS 2011 si duket nuk shpëtoi dot nga skema tashmë e njohur gjithandej. Favoriti numër një për fitore, në të gjitha sondazhet dhe parashikimet e bëra në Gjermani deri më tani ishte padiskutim Ardian Bujupi. Forumet dhe sondazhet e favorizonin atë me mbi katërdhjetë përqind nga totali, kundrejt konkurrentëve të tij, njëjtë sikur më parë me Editën nga X-Factor. Edita fitoi, por për Ardianin kësaj radhe gjërat morën kahje tjetër. Ai u eliminua.

Shqiptarët vs gjermanët

A duhet parë largimi i Ardianit nga gara si rrjedhojë e ndonjë prapaskene të mundshme të organizatorëve, të cilët në fund të fundit nuk përballuan dot që dy shqiptarë të jenë fitues të njëpasnjëshëm të garave muzikore në Gjermani? Të rinjtë shqiptarë që po eklipsojnë të rinjtë gjermanë aq të shumtë në vendin e tyre. Apo që vërtet publiku ishte ai që vendosi të largonte Ardianin nga gara?

Po të ishte vendim i publikut, atëherë rezulton që të gjitha sondazhet e klasifikimet e bëra në internet të jenë të kota e të pavlera. Kjo, e kundërta me rastin e Editës. Ndërsa në rastin e Ardianit, votimet online bien në kundërshti të plotë me votat telefonike. Paradoksale. Në një kohë kur interneti është ai që e thotë fjalën e fundit, për suksesin apo dështimin e një artisti, që dikton suksesin e çdo shou muzikor, si dhe të vetë televizioneve që i organizojnë ato.

Sigurisht shokuese dhe zhgënjyese në një mënyrë. Dhe kundërproduktive. Që tejkalon pritshmërinë e shikuesit, se vërtetësia e krijimit të këtij formati është e padiskutueshme, dhe se talentet e vërteta ngadhënjejnë. Punë e kryer. Jo gjithmonë. E paparashikuara fshihet prapa dyerve të misterit. Dhe se gjithmonë nuk është në pyetje vetëm talenti. Ka edhe përllogaritje të tjera. Matematikën nuk e bën vetëm publiku, por e bën më shumë se çdokush, vetë organizatori. E anëtarët e jurisë që punojnë pafund, dhe që njohin talentin e vërtetë, dalin të jenë kukulla televizive dhe asgjë më tepër. Është e papranueshme kur sheh edhe vetë ata duke pritur në ankth votimin e publikut, duke mos patur asgjë në dorë.

Pikërisht juria që njeh më së miri tregun e shoubizit, e që në të vërtetë do duhej të kurorëzonte yllin e ri. A po paguhet kjo juri vetëm për konsum mediatik e për kakofoni televizive? Duket fare e qartë. Kjo sigurisht që bie ndesh me qëllimin e spektaklit. Sepse qëllimi i vërtetë i spektaklit na del të jetë tjetër. Kundërthënia. Se kundërthënia sot bën lajmin, jo vetëm në politikë, por edhe në art. Pikërisht aty ku gjërat janë të qarta, ku vlerat mund të preken, ku nuk ka nevojë për përmbysje sondazhesh. E në tërë këtë, lajmi mbi përmbysjen e parashikimeve përbën thashethemet, dhe rritjen e reagimit të masës e shikueshmërisë së spektaklit. Fitues mbetet, organizatori.

Edita dhe Ardiani

Edita muaj më parë e “vodhi” shoun. Ajo ishte e pakapshme për garuesit e tjerë. Juria, votuesit në internet, votuesit nga telefonatat dhe organizatorët ishin të gjithë në të njëjtat frekuenca. Edita fitoi. Një herë ndodhi. Pastaj, menjëherë pas saj vjen një supertalent tjetër. Pse të mos ndodhte sërish? E kishte kaq të vështirë një Gjermani tetëdhjetëmilionëshe të gëlltiste faktin se shqiptarët më në fund po shfaqen. Në art?! Se është e tepërt po të fitonte sërish, një shqiptar?! Për më tepër një talent i padiskutueshëm. Pyetje që mbase kurrë s’do t’ia dimë përgjigjen. Tani ka pak rëndësi.

Me rëndësi mbetet fakti që timbri artistik i shqiptarëve po kalon kufijtë e Ballkanit dhe mbase ata evropianë. Ardian Bujupi mbetet njëri prej tyre. Një paket-talent. Që nga cilësia moderne e vokalit, prezenca në skenë, atraktiviteti dhe paraqitja. Aura e tij skenike do të mbahet mend gjatëkohë. E që të gjithë e dinë se, ai ishte më i miri që pati kjo garë talentesh.

Ndërsa ne si publik qofshim në Gjermani apo jashtë saj, presim të shijojmë më pak art e më shumë përmbysje rezultatesh, sondazhesh. Vlerash të vërteta. Qoftë edhe përkohësisht.